Pietje Klee

Piet Roovers - 1958

Pietje Klee, een naam die Piet Roovers van Gust Romijn kreeg. Piet Roovers (1924-1997) was er niet blij mee, maar zijn fascinatie voor het werk van Paul Klee heeft hij zelf nooit onder stoelen of banken gestoken. Roovers kon net als Johan van Reede niet aarde op de na-oorlogse kunstacademie en vond dat hij er onvoldoende leerde. Hij besloot tot zelfstudie en koos hiervoor het Boijmans en zijn bibliotheek. Hier leerde hij het werk van Paul Klee kennen. Van goed kijken naar het werk van collega's leer je meer vond Roovers terecht. En zo groeide Roovers op eigen kracht uit tot een belangrijke kunstenaar binnen het Rotterdam van de jaren 60.

 

Roovers was actief lid van de Venster-groep. Een club van kunsternaars die samen kwamen rond de litho-pers in bioscoop 't Venster. De groep wist veel publiciteit te genereren. Er waren kunstenaars in de groep, zoals Jan Bezemer, die zich met name met grafische kunst bezig hielden, maar andere zoals Gust Romijn en Piet Roovers schilderde ook veel.

 

Roovers maakte het werk hierboven in 1958. Als we het werk van Roovers uit deze tijd van dichtbij bekijken lijkt Roovers haast een materieschilder. Het werk is uit zoveel laagjes opgebouwd dat het doek haast een relief wordt. De compositie is abstract en lijkt op het eerste gezicht willekeurig gekozen, maar het tegendeel is waar. Roovers was gek op jazz. Het ongedwonge karakter van de muziek sprak hem enorm aan. Er is een kader waar binnen je moet werken, maar er is alle vrijheid en ruimte voor improvisatie. Dat wilde Roovers in zijn werk ook. Daarmee behoorde figuratief werken niet tot de mogelijkheden. Zij die zich vastleggen door figuratief te werken, beperken zichzelf in hun vrijheid en mogelijkheden tot improvisatie. Om een kader te scheppen waarbinnen "het" moest gebeuren, bedacht Roovers in de avonduren. Hij maakte schetsjes op papier die als basis moesten dienen. Dan gingen de volgende dag de tubes verf open, de muziek aan en begon het echte werk. En het eind resultaat is verbluffend.  Het gaat om ritme, kleur en orde in de chaos; te gek werk. Werk wat wel doet denken aan kunstenaars als Klee, maar tegelijkertijd zo'n uitgesproken eigen signatuur heeft dat je in een oogopslag ziet dat het hier om een Roovers moet gaan.

 

Tip van de dag: Piet Roovers verzamelde zelf dingen waarop Rovers met 2 oo's geschreven stond. Ik ben daar nu zelf ook maar mee begonnen. Als iemand nog een schilderijtje over heeft mag je het laten weten ;)

Johan van Reede

Figura - 1964

Waar is Johan van Reede gebleven... Een vraag die niet veel mensen zich meer lijken te stellen. Net als veel kunstenaars uit zijn tijd lijkt Johan van Reede van de aardbodem verdwenen te zijn. Als hij nog leeft zou hij nu 91 jaar zijn. Tot op heden weet ik het niet en niemand die het mij kan vertellen. De informatie is schaars en berichten tegenstrijdig. De tijd is weerbarstig en laat soms niet veel heel van mensen en dingen die zij ooit maakte. Zo zijn er al verschillende monumentale werken van de jaren-60 kunstenaars-generatie uit Rotterdam tegen de vlakte te gaan. Afgelopen maand verdween er nog een wandmozaik van Jan Bezemer en binnen 2 jaar zal het oude Dijkzigt (Erasmus MC) gesloopt worden waarbij er 4 monumentale wandschilderingen tegen de grond gaan, waaronder een prachtig werk van Johan van Reede.

 

Veel aandacht voor de Rotterdamse kunstenaars is er nooit geweest. Na de oorlog lag de stad in puin en hoewel er tijds de wederopbouw veel kunst verwerkt werd in de nieuwe gebouwen heeft de vrije beeldende kunst nooit echt in de schijnwerpers gestaan. Het was Amsterdam of Den Haag; CoBrA, het Stedelijk, de NUL-beweging, Jan Cremer en nieuwe Haagse school. Overal leek het te gebeuren behalve in Rotterdam.

 

Maar in deze stilte werd er hard gewerkt. Rotterdam telde vele kunstenaarsverenigingen die gezamelijk een duidelijk Rotterdams karakter aan hun kunst wisten te geven. Een van deze kunstenaars was Johan van Reede.

Johan van Reede begon als decor-schilder in het bedrijf van zijn vader. Maar al snel besloot hij naar de academie te gaan. In eerste instantie volgte hij lessen aan de avondacademie, zodat hij zijn opleiding met werk kon combineren. Maar na het uitbreken van de oorlog besloot Johan van Reede naar de dagopleiding over te stappen, net als veel andere collega's (o.a. Kees Franse). De academie bood bescherming. Leerlingen die op de dagopleiding zaten liepen minder kans om opgepakt te worden en naar Duitsland gestuurd te worden. Toch sloeg voor Johan van Reede het noodlot toe. Ondanks dat hij niet in het verzet zat werd hij toch opgepakt en op transport naar Duitsland gezet. Johan van Reede wist te ontkomen, maar leefde tot het eind van de oorlog een zwervend bestaan, waarbij hij in de Duitse bossen moest zien te overleven en meerdere keren onder moest duiken.

Na de oorlog ging Johan van Reede terug naar de academie waar hij maar moeilijk zijn draai kon vinden. Ontzet door het contrast van zijn oorlogservaringen en de schijnlijk onbezorgdheid van de jongere generatie leefte Johan van Reede een leven langs de zijlijn. Veel contact met andere Rotterdamse kunstenaars had Johan van Reede niet. Hij kende ze wel en nam ook deel aan verschillende groepstentoonstellingen en was lid van werkgemeenschap grafische kunst Rotterdam/ARA, maar altijd hield hij zich afzeidig.

 

Toch verdient Johan van Reede een prominente plek binnen de Rotterdamse kunstgeschiedenis. Juist door zijn solistische houding en zijn indrukwekkende levensloop vult hij een plek die niemand anders in kan nemen. Ik kocht een schilderij van hem uit 1964; Figura. Het werk toont een figuur in al zijn rauwheid en weerbarstigheid. Een man die getekend lijkt door het leven. Een man die heeft moeten overleven in de bossen van Duitsland. Een man die de ander nooit meer echt los heeft kunnen zien van de wreedheden waartoe mensen instaat zijn. Een man die zijn gelijken niet meer leek te kunnen vinden; Johan van Reede.  

 

Tip van de dag: Bezoek nog snel een keer het Erasmus MC voor de prachtige muurschilderingen die binnenkort verloren zullen gaan. Er is naast een schitterend werk van Johan van Reede ook nog een schildering van Dolf Henkes, Kees Franse en Louis van Roode te zien.