Scholten en Baijings

Colour Porcelain, HAY en de Ploeg kussen
(schilderij; Thierry Veltman 1972)

Scholten en Baijings zijn hip. Dat zijn ze al een tijdje, maar het succes lijkt niet te stoppen. Stefan Scholten en Carole Baijings vormen sinds 2000 een Dutch-design duo. Stefan komt van de design academie, Carole is autodidact. Vorig jaar werd het Amsterdamse designduo nog uit geroepen tot een van de belangrijkste ontwerpers van Nederland door het blad Eigenhuis&interieur. Maar zij zijn niet de enige die hun talent onderkennen. Scholten en Baijings maken sinds 2005 de ene succes serie na de andere. Alles wat ze aan raken lijkt in goud te veranderen. Het kost daarna ook goud, maar dat deert niet. Musea en verzamelaars staan in de rij.

Veel series zijn exclusief en niet voor iedereen bereikbaar. De Zuiderzee serie bijvoorbeeld werd in 2009 ontworpen in opdracht van het Zuiderzee Museum. De serie bestaat uit kasten en tafels geïnspireerd op meubels die vroeger in de kleine vissershuisjes rond de zuiderzee te vinden waren. De meeste objecten uit deze lijn zijn in een gelimiteerde oplage van 8 stuks gemaakt, waarvan het merendeel direct de musea in verdwenen is. 

De wilgenhout serie; die in 2008 voor Thomas Eyck ontworpen werd; is beter te betalen, maar ook hier betaal je voor een mandje van plastic met gevlochten wilgenhout bijna 1000,- euro. Leuke kussens voor op de bank zijn ook te koop via de site van Eyck. De kussens en colour plaids werden in samenwerking met weverij de Ploeg gemaakt. Mooi van kwaliteit, maar ook hier hangt weer echt een Scholten en Baijings prijskaartje aan; kussens: 138,- euro, plaids: 364,- voor een kleintje 836,- voor een grote.

 

Toch is het niet helemaal "nieuwe kleren van de keizer". Er is weldegelijk iets aan te zien en te beleven. Zoveel zelfs dat het de prijs rechtvaardigt. Het gaat in de kunst nu eenmaal om vernieuwing. Zoals al vaker gezegd; een Mondriaan of een van Gogh kosten geen miljoenen omdat het zo mooi gemaakt, maar omdat ze hun tijd ver vooruit waren en een inspiratiebron vormde voor andere en daarmee de loop van de kunstgeschiedenis veranderde. En dit geldt in zekere zin ook voor Scholten en Baijings. Ze hebben een concept weten neer te zetten wat er voorheen niet was. En in dit kader weten ze dingen te ontwerpen die heel uiteenlopend zijn; van kussens tot tafels, kasten, stoelen en servies; waaraan je in een oogopslag ziet dat zij het ontworpen hebben. Deze kracht licht hem voor een groot deel in het door hun ontworpen kleurenpalet. De kleuren zijn fris en de combinaties gedurfd. Scholten en Baijings waren een van de eerste die weer Neon-kleuren toe gingen passen in hun ontwerpen. Gegeven de huidige trend lijkt dit niet meer dan logisch dat je als ontwerper probeert een graantje mee te prikken en je ontwerpen met een Neon-sausje besprenkelt. Maar een trend begint ergens en in dit geval kunnen we Scholten en Baijings rekenen tot een van de aanstichters 1van dit vuurtje. En dat vuurtje lijkt nog even niet gedoofd en breidt alleen maar uit. Voor het Deense merk HAY ontwierpen ze vloerkleden, theedoeken, beddengoed en bureauaccessoires. Mede hierdoor is HAY nu een van de populairste merken van dit moment geworden.

 

In 2012 ging het duo een samenwerking met 1616/Arita aan. Arita is een porseleinfabriek in het Zuiden van Japans. De fabriek bestaat sinds 1616 en is wereld beroemd vanwege de hoogwaardige kwaliteit van hun producten. Scholten en Baijings ontwierpen een series gebaseerd op traditionele Japanse vormgeving. Het Servies werd vorig jaar April gepresenteerd op de Salone de Mobile in Milaan, waar het een groot succes werd. Uiteraard zijn grote partijen serviesgoed direct naar de musea vitrines verhuis, maar het is ook te koop! Zo was een deel van het servies bij de Bijenkorf in Rotterdam te zien. Het zit niet in de vaste collectie, maar maakte onderdeel uit van een tijdelijke expositie. Er werden twee colour wood tafels getoond, enkele HAY producten, het dressoir shift voor Pastoe en diverse servies onderdelen. 

 

En dan heb je als verzamelaar soms geluk! Want op een vrijdag middag in Augustus werd de expositie opgebroken en gingen de producten die niet standaard in het assortiment van de Bijenkorf zitten in de uitverkoop; 50% korting! En dat maakt nog eens een verschil.  Zo betaal je voor een koffiekopje ineens geen 130,- maar nog maar 70,- euro! In pakken en meenemen dus! Samen met de theedoeken van HAY en het kussen van S&B/de Ploeg krijgt ons huis dankzij Scholten en Baijings toch weer wat meer kleur.

 

Tip van de dag: Als je dit soort design in de uitverkoop ziet; niet denken maar doen! Zo'n kans krijg je niet snel weer. Daarnaast moet je je beseffen dat dit soort producten niet eeuwig in productie blijven. Denk dus nooit "dat koop ik nog wel een keer", wacht niet je er geld voor hebt; dat moment komt niet en als het komt is het niet meer te koop. Dus als je het echt wilt hebben en je ziet het met 50% korting; gewoon doen. Je kunt het maar hebben!

Nuancering: Uiteraard begrijp ik dat in tijden van crisis, waarin bezuinigd moet worden en veel mensen het financieel moeilijk hebben 70,- euro voor een koffiekopje veel is. Dat is ook de reden dat ik het zelf bij 1 kopje en 2 bekers heb gelaten (en niet het volledige servies meegenomen heb). Toch blijf het een gegeven dat crisis tijden goede tijden zijn voor verzamelaars. Ook de handelaren (en zelfs warenhuizen als de Bijenkorf) hebben het in deze tijd moeilijk en moeten soms hele goede dingen voor relatief weinig geld verkopen. Als je dus enige financiële ruimte hebt lijkt het investeren in kunst in deze tijd verstandig en gerechtvaardigd. En daarmee blijft de tip van de dag toch staan!

De ontmoeting

Johan van Reede met Figura

In het voorjaar van dit jaar schreef ik een blog over Johan van Reede. Een kunstenaar met een bewonderenswaardige manier van werken. Figura uit 1964 was de aanleiding. Een wild werk waarin de verf over het doek gegooid lijkt te zijn om vervolgens gemoduleerd te worden tot de gestalte van een man/dier. Ik begon deze blog met de vraag waar de man was gebleven die nog niet eens zolang geleden tot een van de belangrijkste kunstenaars van de wederopbouw in Rotterdam behoorde. Ik kwam er niet achter waar was hij. Leefde hij nog een, en zo ja waar. Alle zoektochten draaide op niets uit. Tot op een dag...

 

16 juni: er kwam een mailtje; "Jawel hij leeft en werkt nog elke dag. Wil je meer weten mail dan...". Dat deed ik uiteraard. De mail bleek afkomstig van een vriend van Johan die enkele straten bij hem vandaan woonde. Na elke mailtjes kreeg ik het nummer van dhr. v. Reede en zo is het gekomen dat ik afgelopen zaterdag bij Johan en zijn vrouw op de borrel ben geweest. 

 

Johan blijkt op een steenworp afstand te wonen. Samen met zijn vrouw bewoont hij een bescheiden huis aan de rand van de Bergse achterplas in Rotterdam Hillegersberg. Ik wordt vriendelijk ontvangen in het smaakvol ingerichte huis van de schilder. Het is direct duidelijk dat dhr. v. Reede een erudiete man is die veel gereisd, verzameld en gelezen heeft. Het huis staat vol met bijzonder keramiek, glaswerk, design en etnografica. Daarnaast heeft hij veel gekocht op de rommelmarkt op de Blaak, waar hij bijna elke zaterdag met o.a. Dolf Henkes naar toe ging. Aan de wand hangt recent werk. Veel gedetailleerder dan zijn vroege werk. Heel precies in pastel kleuren. "Dit werk vraagt om een ander soort concentratie dan het vroege werk wat ik maakte" zegt Johan. "Deze manier van werken geeft me meer tijd en past daarom; gezien mijn leeftijd; nu beter bij me". Van zijn oude werk heeft hij bijna niets meer verteld hij. "ik heb het altijd goed kunnen verkopen en alles is dus zo goed als weg". Hij vindt het dan ook leuk Figura na bijna 50 jaar weer terug te zien. Hij maakte het werk zonder schetsen of voorstudies; "voorstudies maakte ik in mijn hoofd" zegt hij. "Voor ik begon had ik een vrij uitgewerkt idee hoe het eruit moest komen te zien. Ik werk niet naar de werkelijkheid; dat heb ik nooit gedaan. Er ontstaat iets in mijn hoofd en dat maak ik dan. Je moet er verder ook niet te veel achter zoeken." Op de vraag waarom het Figura heet moet hij lachen; "omdat het een figuur is! Meer niet. Mijn vrouw komt uit Spanje, van daar de A aan het eind." Johan had de gewoonte geen ingewikkelde titels voor zijn werk te zoeken. Collega's deden dat destijds wel. "Ze kwamen dan met hele lange ingewikkelde zinnen als titel voor hun schilderij, als ik een kop maakte dan heette het ook gewoon kop!" Maar dan wel met een Spaanse verbastering vanwege zijn vrouw.

Zijn vrouw is ook bij het gesprek. Ze vertelt nog altijd even enthausiast over hun ontmoeting tijdens het voorjaarsfeest in Sevilla (la Feria de Abril) in 1959. Binnen een jaar waren ze getrouwd en is zij met Johan mee naar Nederland gegaan. Hier leefde ze een solitair leven. Johan verdiende goed met gemeentelijke opdrachten en de verkoop van zijn werk. Ze namen wel deel aan het kunstenaars leven in de stad, maar waren de lange avonden in café Pardoel op de Binnenweg snel zat. "Ik had er ook gewoon geen tijd voor" verteld Johan. "De opdrachten van de gemeente vroegen veel van mijn tijd. Daarnaast verdiende ik er genoeg mee. Ik deed wel mee aan groepsexposities, maar het was voor mij niet echt nodig." Daarnaast werd de kunstgroep Ara, waar Johan van Reede deel van uitmaakte door Argus en de Venstergroep niet echt geaccepteerd en gewaardeerd. "We mochten mee doen van de vensterjongens; zeg maar. Nou dan weet je wel genoeg". Voor Johan war het hiermee klaar. Ook met de leden van de Ara-groep had Johan minimaal contact. Hij was wel de gene die de naam Ara had bedacht. "Dat kwam omdat we met onze ateliers in het oude vogelverblijf van Blijdorp gevestigd waren. Bij de ingang bevonden zich de Ara's". Bonte vogels, net als de leden van hun groep; een bond gezelschap. Johan was gefascineerd door de vogels en bracht de Ara's dagelijks naar hun nachtverblijf. Daarnaast had de naam nog een ander groot voordeel; je hebt naar twee letters nodig als je een affiche moest drukken grapt hij. Dat was ook een groot voordeel.

Het atelier bevindt zich op zolder. Johan gaat mij voor op de smalle trappen. Ook boven vinden we overal werk van de afgelopen 10 jaar. Vanaf de zolderkamer kijk je uit over de plas. Het atelier is licht en helemaal wit. Er staan enkele archiefladenkasten waarin veel grafisch werk zit en er staan enkele doeken tegen elkaar gestapeld. Op de ezel staat het werk waaraan hij bezig is. Wederom in pasteltinten, maar dat kan ook zo weer veranderen verteld hij. Door de jaren heen zijn er wel verschillende periodes aan te wijzen. Kunstenaars die altijd maar in de zelfde stijl blijven werken begrijpt hij niet. "Je wordt zelf toch ook anders" zegt hij. "Je werk moet hier een reflectie van zijn. Ik ben nu anders dan toen ik 40 was. Ik werk met een andere concentratie en in een ander tempo. Daardoor is mijn werk ook anders".

 

Na een gesprek van ruim een uur vraag ik of Johan nog met Figura op de foto wil. Hij lacht en stemt in. "Ik lijk wel een bekende kunstenaar zo" lacht hij. "We spreken nog weer eens wat af, maar het kan ook zomaar de laatste ontmoeting geweest zijn. Op mijn leeftijd weet je het nooit" lacht hij. Ik schut de grote lange dunne hand van de kunstenaar en vertrek. Een ontmoeting met waarde, omdat ik nu meer weet over het werk en de man die het ooit maakte. Een sympathieke, intelligente, rustige man, maar tegelijkertijd eigenwijs, scherp en expressief. Nog altijd goed van alles op de hoogte en vitaal. Monumentaal als zijn werk.