Op bezoek bij Arie

Atelier Arie de Groot - najaar 2013

Wie is Arie de Groot? Wie is de man achter de mysterieuze witte werken met stippen en lijnen. De man die verschillende materialen samen laat vloeien tot een harmonieuze esthetische eenheid. Ik kon het niet; ik kon niet op de bank blijven zitten wetende dat de man die een van mijn meest recente aankopen gemaakt heeft hier om de hoek woont. Dus ben ik er heen gegaan en heb aangebeld.

 

Zijn vrouw doet open. "Hallo, is Arie er ook...", ze zegt nee en kijkt me vragend aan. Ik besluit haar uit te leggen waar ik opeens vandaan kom en waarom ik nu bij haar voor de deur sta. Even later sta ik in de woonkamer van de kunstenaar. De woonkamer is gevuld met prachtig antiek Afrikaans aardewerk, andere verzamel objecten en een grote boekenkast. Er hangen enkele kleine werken van Arie, maar hij houdt er niet van zich te omringen met zijn eigen werk verteld zijn vrouw. Na een kort gesprek laat ik mijn telefoonnummer achter.

 

Die avond nog wordt ik gebeld door Arie de Groot. "ik heb een voorstel; als je morgen om 10 uur hier bent neem ik je mee naar mijn atelier" zegt de stem door de telefoon. Ik aarzel geen moment. De volgende dag om de afgesproken tijd sta ik opnieuw voor de deur van het huis aan de Bergsingel. "Arie de Groot" zegt hij en schud mij de hand.

 

We stappen in de auto en rijden over de Willemsbrug naar Zuid. We stoppen voor koffie praten wat en rijden door naar het atelier in het oude schoolgebouw aan de Heer Daniel straat. Het atelier bevindt zich op de eerste verdieping en heeft een twee grote ramen aan weerszijde van de ruimte. Van uit het atelier heb je een mooi uitzicht op de skyline van de Wilhelminapier. De ruimte is groot en licht. Tegen de achterwand staan oude werken opgestapeld. De andere muur is wit gelaten. Hier staan enkele recente werken die binnenkort naar pAN-Amsterdam zullen gaan om daar aan het publiek getoond te worden.

 

Arie verteld over zijn opleiding. Zijn vader was veehandelaar in Hendrik-Ido-Ambacht. Van huis uit heeft hij nooit iets van kunst mee gekregen. Tot hij op de kweekschool in Dordrecht kwam. Hier krijgt hij kunstgeschiedenis les. Dit fascineerde hem zo dat hij besloot zelf ook kunstenaar te worden. Met 10 onvoldoends en een 10 voor tekenen stopte Arie de Groot in het 4de jaar met de Kweekschool en schreef zich in aan de academie in Rotterdam. Hier kon hij zijn draai niet vinden en na enkele maanden stopte Arie de Groot met de opleiding mede vanwege het feit dat hij opgeroepen werd voor militaire dienst. Nadat hij zijn dienstplicht had volbracht ging hij bij een drukkerij op het noordereiland werken (in Rotterdam). Toon hij hoorde dat er een nieuwe kunstopleiding opgericht was in Haarlem, gaf hij zijn baan op in een laatste ultieme poging autonoom kunstenaar te worden. Hij schreef zich in bij Ateliers '63, waar hij met succes zijn opleiding afrondde.

 

Ik vraag hem naar zijn inspiratiebronnen en refereer aan de gelijkenissen met de patronen en stoppels die het Afrikaanse aardewerk kenmerkt. Arie vertelt dat hij uit die patronen ook directe inspiratie haalt. Daarnaast inspireert het ambachtelijke naïeve karakter van de volkskunst hem ook enorm. Hij is nooit in Afrika geweest. Veel werk kocht hij bij een gespecialiseerde galerie in Delfshaven. Reizen hebben ze nooit veel gedaan. Het toerisme trekt hem niet. Wel heeft hij een reis naar Japan gemaakt. Japanse kunst is ook altijd een belangrijke inspiratiebron geweest. "ik vind het fijne van Japanse kunst dat het werk zich niet op dringt". Ik kijk door het atelier en besef dat het Arie gelukt is dat element in zijn werk te verwezenlijken. De ruimte ademt harmonie en rust.

 

Samen lopen we door de werken. We bekijken hele vroege stukken en werk van recentere data. Het meeste werk is zwart/wit met minimale kleuraccenten. Vaak zijn er objecten in zilver/aluminium aan de tekeningen toegevoegd. Het meer en deel van het werk is abstract, maar soms zijn er opeens toch figuratieve toevoegingen te ontdekken. De inspiratie hiervoor komt van plaatjes uit boeken die in een grote kast in het atelier staan; boeken over model, gebruiksvoorwerpen, prentkunst ect.. "ik heb altijd abstract gewerkt" zegt hij. "Ik maak geen plaatjes" het gaat in het werk om een gevoel wat bijna aan het religieuze raakt. "Daarom hou ik er ook nooit van als mensen vragen wat het voor moet stellen. Dat is niet uit te leggen." Hij ergert zich aan mensen die dat kennelijk niet lijken te begrijpen. "Sommige dingen laten zich niet uitleggen." De fascinatie vorm daarmee wel een wezenlijk onderdeel van zijn thema's. Het ondoorgrondelijke karakter en de aanwezigheid van dat wat niet zichtbaar is boeit hem. Titels geeft hij zijn werk dan ook haast nooit. Ieder woord wat je aan de gecreëerde mystieke stilte toevoegt, kan als een donder slag de gehele lading van het werk te niet doen. "Titels kunnen alleen als ze het raadsel van het werk vergroten; dan voegt het iets toe. Anders is het een niets zeggende storende toevoeging".    

 

Een ander ding wat opvalt terwijl we de werken bekijken is de wisseling in formaat. Sommige tekeningen zijn klein en liggen in een archief ladekast. Andere beslaat haast de gehele achterwand van het atelier. Arie vertelt dat hij altijd klein begint. Schetsen of voorstudies maakt hij niet. Hij experimenteert op klein formaat en laat dit langzaam groeien. Naarmate hij meer vertrouwen krijgt en het idee heeft dat hij op een goed spoor zit laat hij het langzaam groeien. Het werk wat ik van hem heb is zo'n resultaat van een groei periode. 

Ik vraag hem tenslotte waarom hij maar zo'n korte periode met kleur gewerkt heeft. "De kleuren dingen zich te veel op. Ik wist niet hoe ik daar mee verder moest. Uiteindelijk is me dit in mijn recente werk wel gelukt. Hierin heeft kleur een plaats zonder dat het dominant wordt."

 

Als laatste toegift wil Arie een van zijn grootste werken laten zien. We schuiven wat werken opzij en halen samen een werk van ruim 2,5x2,5 meter tevoorschijn (bestaande uit twee delen). Hierin komen veel elementen uit andere werken samen. figuratieve patronen van jurken, cirkels van stippen, abstracte potlood tekeningen, opgewerkte randen en zilverkleurige fragmenten van papier in de vorm van kruizen en sterren. Het is een multi-luik van allerlei werken die op zichzelf had kunnen bestaan, maar nu gezamenlijk een immens beeld vormen van de man die het maakte.  

Arie de Groot

Arie de Groot - drieluik 1987

Op naar de jaren '80-'90! Met mijn nieuwste aanwinst dichten we opnieuw een gat in de tijdslijn. Nadat ik de laatste twee jaar veel werk gekocht heb van Rotterdamse kunstenaars uit de jaren van de wederopbouw (50-60) wordt het tijd om de collectie uit te breiden met werk van de afgelopen decennia. De kunst van de jaren '80-'90 blijkt een onontgonnen terrein. Veel kunstenaars uit die periode leven en werken nog, maar weinig critici en kunsthistorici hebben zich nog op deze periode gestort. Misschien wel, omdat kunstgeschiedenis zich makkelijker laat schrijven op het moment dat een periode wat verder van ons af ligt. Er zijn natuurlijk wel genoeg bronnen terug te vinden, wat in de jaren '80-'90 is er uiteraard wel veel gepubliceerd en aandacht gegeven aan het werk wat destijds gemaakt werd. Ook van later dato zijn er leuke boeken zoals bijv. "90 over 80", waarin tien jaar beeldende kunst in Rotterdam besproken wordt. Dus aan de studie dan maar weer; welke kunstenaars waren in hun tijd al succesvol, waaraan was dit succes te danken en welke kunstenaars zijn nu in zekere zin bepaald geweest of geven een goed beeld van de tijd. Enkele van hen hebben hun plek al gevonden en zijn helaas al onbetaalbaar geworden, zoals Daan van Golden, Klaas Gubbels, Rob Scholte en J.C.J. Vanderheyden en Jef Diederen. Maar er blijven genoeg kunstenaars over om (her)ontdekt te worden.

 

Een van hen is Arie de Groot (1937-heden). Arie de Groot woont en werkt in Rotterdam. Op een steenworp afstand van waar ik woon. Op mijn fietstochtjes door Rotterdam ben ik er al vaak niets vermoedend langs gefietst en viel het mij al op dat de mensen die aan het Bergsingel wonen (op het stuk tussen de Bergselaan en Nootdorpstraat) zulke leuke dingen aan de muur hadden hangen. Dit blijken de buren van Arie de Groot te zijn, die zo'n beetje allemaal wel 1 werk van hem hebben hangen.

Ik kwam het werk echter op een andere manier op het spoor. Deze tocht begint in Dordrecht, op de hoek van de Vest en de Korte Kolfstaat. Hier woont een man die in impressionistische schilderijen van Dordtse kunstenaar handelt. Ik zeg hem dat ik de werken wel leuk vind, maar zelf meer van moderner werk hou en het liefst van Rotterdamse kunstenaar. Hij zegt daarop "o, ken je Arie de Groot". Ik kende de naam niet, maar de man had een boek over de kunstenaar. Vervolgens vertelt hij ook dat hij werk van hem heeft. De man verdwijnt naar boven en komt terug met een tekening van de Groot. Het is een mooi werk van klein formaat en het spreekt me wel direct aan. Probleem; hij wil het niet verkopen en als hij het zou verkopen moest hij er toch minstens 1000 euro voor hebben. Ik bedank hem vriendelijk en verlaat de winkel met een nieuw doel! Er moet een Arie de Groot komen! En zo begint een nieuwe zoektocht.

 

Enkele weken later sta ik in de boekwinkel van Hans Walgenbach. Opzoek naar informatie over Rotterdamse kunstenaars stuitte ik op zijn web-blog en vanwege de gemeenschappelijke belangstelling dacht ik dat het een goed idee zou zijn de man eens te gaan ontmoeten. We drinken koffie en praten wat. Hans werkt wat verder aan de voorbereiding voor een expositie die binnenkort in zijn winkel zal starten, terwijl ik wat door de boekenkasten speur. En daar staat het boek weer "Beschouwing over de koepel" - Arie de Groot. Ik vraag Hans wat hij van het werk vindt. Hans vindt het ook erg mooi werk. Ik vertel hem dat ik wel een werk van de Groot zou willen hebben. Hij kent nog wel iemand die een werk te koop heeft. "Ze woont hier vlakbij" zegt hij. "Ik bel haar anders wel even". Hij pakt zijn mobiel en belt; "Ik heb hier iemand die interesse heeft in dat werk van Arie de Groot, heb je dat nog... Ja... en hoeveel moet het kosten...". Dat klinkt al beter, goedkoper dan in Dordrecht en nog te koop ook! Hans hangt op en ik zeg hem dat ik dat wel interessant vind klinken. Hij belt terug "Kan hij nu even komen kijken..." en een kwartier later sta ik daar; op de zolder van de oude boerderij van Gust Romijn (Rotterdamse kunstenaar uit de Venstergroep) in Rotterdam Charlois waar nu twee kunsthandelaars in wonen. Een blijkt om een monumentaal werk van Arie de Groot te gaan. En een werk van formaat;  85x175! Ik kan mijn ogen niet geloven. Ongeveer 6x zo groot als dat van de man uit Dordrecht en kwalitatief nog vele malen beter ook! Ik praat wat met de verkoopster en komen uiteindelijk tot een koopovereenkomst. En zodoende hangt het werk niet veel later bij ons thuis.

 

Het werk is gemaakt in 1987 en bestaat uit drie delen. Drie afzonderlijke vellen vormen een monumentaal drieluik. Het werk van Arie de Groot kenmerkt zich door het gebruik van verschillende technieken. Hij vouwt en kreukt het papier, bewerkt het, maakt het nat en strijkt het weer uit. Ook voegt hij vaak andere materialen zoals aluminiumfolie stukken textiel of (ander) papier aan het werk toe wat het haast tot materiekunst maakt.

 

Arie de Groot heeft veel successen gekend met zijn werk. Naast de "Beschouwing over de koepel" is er nog het boek "12 tekeningen" en is hij ook opgenomen in het boek "90 over 80". In 1988 presenteerde de Amsterdamse galerie Asselijn het werk van de Groot met veel succes op de KunstRAI, waar binnen enkele dagen al het werk verkocht werd. Veel werk van Arie de Groot bevindt zich in privé verzamelingen en in bedrijfscollecties. Daarnaast kocht het Dordrechts museum onlangs nog drie werken van hem aan.

 

Tip van de dag: Eerder dan ik had durven hopen heb ik onze verzameling dus uit kunnen breiden met een werk van Arie de Groot voor een onwaarschijnlijk lage bedrag. Dit illustreert maar weer dat goed zoeken en alert blijven tot "Groot"-te dingen kan leiden. Daarom; hou je ogen en oren goed open. Het brengt je nog eens ergens!