In het Atelier van Led

Led Brand is een van de meest getalenteerd Dordtse kunstenaar van dit moment. Zijn werken zijn vrijwel allemaal in potlood uitgevoerd, op enkele gouaches en olieverf doeken na. Zijn werk in olieverf dateert grotendeels uit zijn academie tijd en de gouaches zijn maakt hij vaak naar aanleiding van een van zijn tekeningen. Tekeningen vormen dan ook het belangrijkste fundament van zijn oeuvre. 90% van deze tekeningen zijn gemaakt in en rondom Dordrecht. Het is dan ook niet meer dan van zelfsprekend dat Led’s atelier gevestigd is in het pand van Tekengenootschap Pictura aan de voorstraat midden in de Dordtse binnenstad.

De eerste ontmoeting met Led was in 2002. Mijn vader en ik hadden het idee opgevat om Dordtse bedrijven en Dordtse kunstenaars met elkaar te verenigen in een constructie die we “kunst in bedrijf” noemde. Het bedrijf zou werken van de kunstenaar in hun katoren op hangen en de kunstenaar promoten door zijn werk te kopen als relatiegeschenken en afscheidscadeaus. Led werd gekoppeld aan het familie bedrijf Luijten. Naar afspraak kochten zij enkele werken van hem, waaronder een tekening van de stadwerven welke als afscheidscadeau aan vader Luijten gegeven werd die zich uit het familie bedrijf terug trok. Als tegenprestatie voor de bemiddeling mocht ik twee tekeningen uitzoeken en zodoende kwamen we in Leds atelier terecht.

Net als de meeste ruimtes in Pictura is het atelier groot en licht. De witte muren worden pas op 3,5 meter door het witte plafon begrensd. Tegen de wanden staan stapels lijsten met tekeningen en op de rechter wand hangen enorme olieverf doeken. De enige elementen in het atelier zijn een ladekast die onder een vide staat, de tekentafel met ernaast een opgesteld stilleventje (dit maal van een kapotte teddy beer) en een hondenkooi. De kooi wordt bewoond door Leds onafscheidelijke hondje. Zodra we het atelier betreden trekt Led zijn schoenen uit en gaan zijn sloffen aan. Led laat alle ingelijste werken zien en verteld bij iedere tekening een verhaal. Omdat Leds voorkeur uit gaat naar het tekenen van sloopwerkzaamheden of bouwputten valt er ook veel te vertellen bij de tekeningen. Veel gebouwen zijn er niet meer of zijn tijdens de bouw tot zulke proporties uitgegroeid dat ze het landschap, wat eens zichtbaar was, verdrukken. De sterke beeldelementen, zoals de grote kerk, de torentjes van Jongepier en Bibelot, maken inzichtelijk van welke positie de tekeningen gemaakt zijn. Door het vastleggen van het almaar veranderende stadsbeeld is Leds werk erg geliefd in Dordrecht. Veel van zijn tekeningen worden aangekocht door het stadsarchief en bevinden zich in particuliere collecties. Maar na veel tekeningen te hebben gezien valt mijn oog op een ander thema dan Dordrecht. Hoewel Led niet vaak en niet graag van het eiland van Dordt afgaat, bevat zijn oeuvre ook een groot aantal tekeningen van vakanties. Uiteindelijk kies ik voor twee tekeningen van het strand van Kreta, waar hij dat jaar zijn vakantie doorgebracht had.

Na deze ontmoeting zien we Led nog enkele keren in de bar van Pictura of op de voorstraat. Ook komen we hem geregeld tegen bij Arie Bijl. Arie Bijl heeft een kunsthandel aan de voorstraat en koopt geregeld veel werk van Led op, om hem te steunen en hem te stimuleren in zijn werk. Via marktplaats koop ik een tekening van het groothoofd in Dordrecht. Led maakte de tekening in 1983. Op de voorgrond staat een vrachtauto links is het torentje van Bellevue te zien en op de achtergrond prijkt de watertoren van Zwijndrecht. De tekening wordt aangeboden door een particulier uit Numansdorp. Hij verteld hem ooit in een winkel aan de voorstraat in Dordrecht gekocht te hebben, waarschijnlijk dus bij Arie Bijl. Tijdens ons laatste bezoek aan Led laat ik hem een foto van de tekening zien. Hij is duidelijk verrast de tekening nog eens terug te zien en zegt direct “grappig hèj, die vrachtauto”. Hij verteld dat hij de tekening gemaakt heeft voor mensen die een huis hadden op dat punt. Ze hadden er twee, maar toen ze verhuisde hebben ze de tekeningen geschonken aan de nieuwe bewoners. Op de markt in Rotterdam kocht ik nog een vierde tekening van Led. De tekening is gemaakt aan op de voorstraat nabij de grote kerk. Tussen twee panden door is de toren zichtbaar. Toch blijkt uit Leds reactie dat hij de tekening om een andere rede maakte. “Kijk dit is de achterkant van het huisje van mijn broer”, zegt hij. Ook deze tekening is gemaakt in 1983.

Vandaag zijn we, Loesje en ik, terug in Led zijn atelier. Het is 20 november 2010; de rede van ons bezoek is gelegen in het feit dat Ria en Wim dit jaar beide 60 jaar zijn geworden. Ze geven 27 november een groot feest. Op dit feest willen we ze een tekening van Led cadeau doen. We hadden om twee uur afgesproken met Led in pictura, maar omdat hij er nog niet was besluiten we eerst even bij Arie Bijl te kijken, maar voor de winkel van Arie lopen we Ria en Wim tegen het lijf, die een gouache van Led in de etalage van Arie’s winkel staan te bewonderen. Tot overmaat van ramp had Led, die ons net misgelopen, ook het idee opgevat eerst even langs Arie te lopen. Daar stonden we dus met Led en Ria en Wim. Gelukkig had Led nog niet goed begrepen waarom we precies in zijn atelier langs wilde komen en kon er nog een draai aan het verhaal gegeven worden. Arie grapt; “ja, Led is opreis geweest. Naar de bergen hè Led”, waarop Led verlegen antwoordt:“Ja, Bergen-aan-zee”. Led neemt de gouache uit de etalage mee. “hij heeft er nu lang genoeg gestaan” zegt hij. De gouache heeft ook in Compagnie bij Victor de Koning gehangen, verteld hij. “Ik vroeg er toen 1200,- euro voor (lacht hij, omdat hij het zelf een absurde prijs vindt), ze kopen het toch niet” lacht hij. Aangekomen in het atelier, is er in 8 jaar niets veranderd. Als staat nog zoals het ooit stond. Wel zijn de tekeningen tegen de muur van recentere datum en is het stilleven met Teddy beer veranderd in een stilleven met houten speelgoed auto (waarop twee gewichten van een slingerklok liggen). Led hangt de gouache op de gang, boven precies de zelfde afbeelding, maar dan in rood potlood. Led verteld dat zijn gouaches vaak na geschilderd zijn van tekeningen. De gelijkenis en precisie tussen de gouache en de tekening zijn haast eng. Later bij het doornemen van de tekeningen komen we ook tekeningen tegen waarop kleuren geschreven staat. Dat zijn tekeningen die ook ooit na geschilderd zijn tot gouache, verteld hij.

Led verteld veel; hij heeft een nieuw hondje, want de ander was overleden, maar het hondje houd hem van zijn werk. Het dier is jong en wil veel aandacht. Het bijt hem de hele tijd in zijn kuiten en in zijn hand. Rustig tekenen is er niet bij. Daarnaast is zijn moeder ernstig ziek en ligt in een hospice. Met zijn vader gaat het ook niet goed. Hij kwakkelt al een tijd met zijn gezondheid, maar nu zijn moeder weg is, wordt het nog erger. Op het moment dat ik een wat luchtig onderwerp aan probeer te snijden door hem een vraag te stellen over een tekening van Portugal, verteld Led dat hij daar dit jaar op vakantie geweest is. De tekening, in turquoise en roze, maakte hij voor het blad van pictura. Maar hij heeft er geen goede herinneringen aan. Op de achtergrond is een strand zichtbaar; “op dat strand krijg mijn vriendin een ernstig ongeluk en moest met de ambulance naar het ziekenhuis” zegt hij en loopt door naar een andere tekening. We leggen Led uit dat we graag een tekening willen met een herkenbaar gezicht op Dordrecht of iets van de Dordtse binnenstad. Led verteld over een expositie waarvoor hij juist heel veel tekeningen van de binnenstad heeft aangeleverd, maar zegt nog wel wat te hebben. Dan gaat de kast met tekenmappen open: honderden tekeningen komen te voorschijn. Tekeningen van de afgelopen 30 jaar, de een nog mooier dan de ander. Terwijl Loesje en ik ze tekening voor tekening bekijken zoekt Led naar een map met tekeningen van Villa Augustus. Een van deze tekeningen exposeerde hij enkele jaren geleden in de kunsthandel van At de Kool aan het Steegoversloot en stond ook op de uitnodiging van deze expositie. Ria en Wim waren ook op die opening en vonden deze tekening er mooi. Maar tussen alle tekeningen is de tekening niet te vinden. Led zegt dat het stadsarchief hem waarschijnlijk gekocht heeft. Uiteindelijk selecteren we drie tekeningen; een rivier gezicht vanuit Papendrecht in zwart-wit, een gezicht vanuit Zwijndrecht in geel-rood en een tekening van de grote kerk in bruin. De geel-rode tekening is volgens Led enkel een schets, maar juist dit maakt de tekening interessant vind ik en ik besluit deze voor mijzelf mee te nemen. De tekening in bruin mogen we hebben van hem; “Die is mislukt zegt” zegt hij, maar wanneer we vragen waarom hij dan mislukt is weet hij het eigenlijk niet. Hij verteld dat hij de tekening maakte voor de expositie waarvoor hij recentelijk veel werk ingeleverd heeft. Hij zat te tekenen op de parkeerplaats van de galeriehouder, maar deze kreeg vrienden te eten en die moesten hun auto daar parkeren. Hij moest de tekening dus maar later afmaken, en had door dit voorval een zodanig rot gevoel bij de tekening dat hij hem als mislukt beschouwde. Het rivier gezicht was wel goed gelukt vond hij. Loesje merkt op dat er ook op deze tekening (net als op veel stadswerf-tekeningen) één eendje staat, waarop Led verlegen lacht en zegt “ja, en het is er ook altijd maar eentje”. Na twee uur tekeningen te hebben bekeken gaan we weg met deze drie. Ik spreek met Led een prijs af en vraag hem of ik hem een keer mag interviewen om een stukje over hem op te kunnen stellen. Led aarzelt maar stemt uiteindelijk in; “als de vragen maar niet te moeilijk zijn” zegt hij.